Norðurál hefur náð góðum árangri við að takmarka losun gróðurhúsalofttegunda, minnka sóun og bæta nýtingu hráefna. Losun frá framleiðslu er með því lægsta sem þekkist í heiminum með vönduðum vinnubrögðum og skilvirku eftirliti með rekstri. Losun utan framleiðslu minnkar stöðugt og þar er unnið eftir nákvæmri aðgerðaáætlun og skýrum markmiðum.

Stærsta uppspretta gróðurhúsalofttegunda frá álverum er CO2 sem losnar við bruna á kolefnisskautum við rafgreiningu á áli. Með bestu fáanlegri tækni er ekki til önnur aðferð til að framleiða ál. Þess vegna er einkum horft til tveggja leiða til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá álverum:

Umhverfisáhrif vegna losunar gróðurhúsalofttegunda af starfsemi Norðuráls eru tvíþætt. Annars vegar eru það umhverfisáhrif sem fylgja álframleiðslunni sjálfri, sem falla undir viðskiptakerfi ESB (ETS) og hins vegar þau almennu umhverfisáhrif sem fylgja rekstri stórs fyrirtækis. Við erum því í raun með tvenns konar umhverfisbókhald fyrir losun gróðurhúsalofttegunda: eitt sem heldur utan um framleiðsluhlutann og annað sem heldur utan um losun sem verður til við annan rekstur fyrirtækisins.

Við höfum sett okkur metnaðarfull markmið þegar kemur að álframleiðslunni sjálfri, en ekki síður um að lágmarka losun gróðurhúsalofttegunda sem ekki fellur undir viðskiptakerfi ESB. Þetta er í samræmi við skuldbindingar Íslands gagnvart Parísarsamningnum og höfum við sett okkur markmið um að árið 2030 skuli losun hafa dregist saman um a.m.k. 40% miðað við árið 2015. Jafnframt skuli urðun á blönduðum úrgangi hafa dregist saman um minnst 40% fyrir árið 2030 miðað við árið 2015.

Nánasta umhverfi Norðuráls, Grundartangi og Hvalfjörður, er eitt mest rannsakaða svæði á Íslandi. Óháðir aðilar hafa eftirlit með um 100 mæliþáttum í lofti, sjó og ferskvatni, húsdýrum og gróðri til að ganga úr skugga um að starfsemi fyrirtækja á Grundartanga hafi ekki neikvæð áhrif á umhverfið. Umhverfisvöktun iðnaðarsvæðisins á Grundartanga fer fram samkvæmt umhverfisvöktunaráætlun sem gerð er skv. starfsleyfum og samþykkt af Umhverfisstofnun. Þau fyrirtæki sem taka þátt í umhverfisvöktuninni eru Elkem Ísland, Norðurál Grundartanga og Alur álvinnsla.

Fylgst er með flúorlosun, ryklosun og brennisteinslosun frá kerskálum og þurrhreinsi- virkjunum með símælingum og árlegum samanburðarmælingum ytri aðila. Mælingar á losun flúors um rjáfur kerskála byggjast annars vegar á mælingum á styrk flúorgass í rjáfrinu með leysigeisla og hins vegar á mælingum á loftmagni út um rjáfur með loftflæðimælingum.

Það er ekki nóg að segja fólki að varan sé umhverfisvæn. Það verður að vera hægt að styðja þá fullyrðingu með gögnum og rekja framleiðsluferlið allt. Við skoðuðum því allt framleiðsluferlið með nákvæmum hætti, frá því að báxít er grafið upp og þar til fullunnið ál er komið til viðskiptavinar með vistferilsgreiningu (e. Life Cycle Assessment) á því áli sem fyrirtækið framleiðir.

Greiningin miðast við vistferli álsins frá vöggu að hliði (e. cradle-to-gate) þar sem tekið er tillit til framleiðslu og flutninga hráefna, staðbundinnar losunar mengandi efna og myndunar úr- gangs auk flutnings á lokaafurð framleiðslunnar á markað í Evrópu. Líkan fyrir alla virðiskeðju álframleiðslunnar var útbúið með upplýsingum frá Alþjóðasamtökum álframleiðenda (IAI) ásamt gögnum úr framleiðsluferli Norðuráls. Greiningin var gerð í samræmi við ISO staðla 14040:2006 og 14044:2006 og við framkvæmd hennar var notast við hugbúnaðinn GaBi frá Thinkstep, sem og alþjóðlega gagnabanka. Við greininguna voru notuð fimm ára meðaltals- gögn úr framleiðsluferli Norðuráls til að fá lýsandi mynd af ferlinu.

Afraksturinn er vörumerkið Natur-AlTM, sem er skrásett vörumerki beggja vegna Atlants- hafsins. Ál undir merkjum Natur-AlTM hefur kolefnisspor sem er undir 4 tonnum koltvíoxíðígilda á hvert tonn af áli, og er þar allt tekið með í reikninginn – öflun báxíts og vinnsla áloxíðs til ál- vinnslu og flutningur alla leið til kaupanda. Heildarlosun koltvíoxíðígilda við framleiðslu Natur- AlTM er innan við fjórðungur af meðallosun álframleiðslu í heiminum, sem er um 18 tonn á hvert tonn af áli.

Vistferilsgreiningin er unnin af óháðum aðila og við getum boðið viðskiptavinum okkar öll gögn sem þarf til að greina kolefnisspor á neytendavörum sem framleiddar eru úr Natur-Al™ áli.

Við hjá Norðuráli erum sannfærð um að framtíðin liggi í vöruþróun sem þessari. Þetta verkefni sýnir líka fram á mikilvægi áframhaldandi þróunar og nýsköpunar í geirum eins og okkar.

Losun vegna flugferða starfsfólks Norðuráls erlendis nam tæpum 11 tonnum koldíoxíðígilda árið 2022 sem er 5% minna en viðmiðunarárið 2015.

Hjá Norðuráli ferðast stór hluti starfsmanna samferða til og frá vinnu í bílum Norðuráls. Með samakstri er dregið verulega úr heildarfjölda bílferða starfsmanna til og frá vinnu, og þannig er dregið úr óbeinni losun frá starfsemi Norðuráls. Losun frá samakstri hefur dregist saman ár frá ári og skýrist það af innleiðingu 48 rafmagnsbíla auk þess sem lögð hefur verið áhersla á sparneytni bíla og bætta sætanýtingu. Þessar aðgerðir hafa skilað samdrætti í losun koldí- oxíðs sem nemur 54 tonnum, eða tæplega 20.000 lítrum af olíu á ári. Það er 24% samdráttur frá árinu 2015.

Frá árinu 2015 hefur losun vegna með- höndlunar úrgangs dregist saman um 96 tonn koldíoxíðígilda, eða um 68%.

Norðurál leggur ríka áherslu á að draga úr myndun úrgangs og að auka endurvinnsluhlutfall. Úrgangur frá Norðuráli skiptist gróflega í endurunninn úrgang, óendurnýtanlegan fram- leiðsluúrgang til urðunar í flæðigryfjum, fastan úrgang, efni frá fráveitu og spilliefni.

Í aðgerðaáætlun Norðuráls er metin losun frá urðun á almennum úrgangi, bæði blönduðum úr- gangi frá kaffistofum og grófum úrgangi, og jarðgerð á lífrænum úrgangi. Samhliða því að urðun á blönduðum úrgangi frá starfsemi Norðuráls var hætt vorið 2021 dróst losun frá þessum flokki verulega saman. Eftir stendur óbrennanlegur grófur úrgangur sem er ekki tækur til orkunýt- ingar en áfram verður unnið að því að lágmarka myndun úrgangs og finna efninu annan farveg.

Norðurál stuðlar að aukinni umhverfisvitund og þátttöku starfsfólks í umbótastarfi. Allt starfsfólk Norðuráls fær bónusgreiðslur sem eru m.a. tengdar frammistöðu fyrirtækisins á sviði umhverfismála.

Árið 2022 voru rétt rúm 80% af úrgangi sem féll til vegna starfsemi Norðuráls endurunnin. Stærstur hluti þess er framleiðsluúrgangur á borð við skautleifar og kolaryk. Jafnhliða bættri nýtingu hráefna hefur áhersla verið lögð á að minnka almennan úrgang frá öðru en fram- leiðslu og bæta endurvinnslu á honum. Árið 2016 var til að mynda hafin flokkun á lífrænum úrgangi frá mötuneyti sem fer til meðhöndlunar í gas- og jarðgerðarstöð SORPU þar sem til verður næringarefnaríkur jarðvegsbætir og metangas sem nýtist sem eldsneyti. Þá var stórt skref stigið með útskiptum plastpoka fyrir fjölnota bakka til dreifingar á kosti úr mötuneyti til kaffistofa innan verksmiðjunnar. Hugmyndin að þessum umbótum varð til hjá starfsfólki við verkefnavinnu í Stóriðjuskóla Norðuráls. Þeim reiknaðist til að með innleiðingu fjölnota bakka væri komist hjá notkun 12.500 plastpoka á ári.

Í aðgerðaáætlun Norðuráls í loftslagsmálum er olíunotkun véla og tækja stærsti hlutinn af heildinni og stærstu tækifærin snúa að orkuskiptum á þeim búnaði samhliða endurnýjun. Á síðastliðnum árum hafa sextán vinnuvélar, m.a. rafmagnsdráttarvélar og rafmagnslyftarar verið teknar í notkun. Árangur þeirra aðgerða er þegar sýnilegur og eru frekari útskipti áætluð strax á nýju ári. Milli áranna 2015 og 2022 dróst olíunotkun á vélar og tæki saman um alls 157.000 lítra eða sem nemur samdrætti í losun upp á 429 tonn koldíoxíðs.

Ferskvatnsnotkun á árinu 2022 nam um 163.733 m3. Þar af var neysluvatn um 65.493 m3 og iðnaðarvatn 98.240 m3. Kælikerfi afriðla notar árlega um 7.884.000 m3 af sjó.

Ársfjórðungslega eru gerðar mælingar á styrk efna í frárennsli frá svæði Norðuráls og tvisvar á ári eru gerðar greiningar á olíuefnum í kælivatni frá afriðlum og steypuskála. Frárennslis- mælingar eru framkvæmdar af Verkís þar sem styrkur flúors, svifagna, olíu/fitu og áls er mældur. Efnagreiningar á kælivatni eru framkvæmdar af Rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði hjá Háskóla Íslands.

Álver Norðuráls á Grundartanga hefur starfsleyfi fyrir framleiðslu á allt að 350 þúsund tonn- um af áli á ári. Starfsleyfið er gefið út af Umhverfisstofnun og gildir til 16. desember 2031.

Árið 2022 fóru fram tvær eftirlitsheimsóknir á vegum Umhverfisstofnunar. Eftirlit fer fram samkvæmt starfsleyfi og mæliáætlun.

Umhverfisvöktun í kringum iðnaðarsvæðið á Grundartanga er samkvæmt umhverfisvöktunaráætlun sem gildir til ársins 2028, með samþykki Umhverfisstofnunar.

1. Tilkynning vegna tölvuárásar á móðurfélag Norðuráls sem varð þess valdandi að innri umhverfismælingar vistuðust ekki á meðan unnið var að viðbrögðum. Átti þetta einungis við um hluta gagna í viku sjö.
2. Tilkynning vegna tímabundinna skertra afkasta í þurrhreinsivirki vegna viðhalds. Virk- ið var úr rekstri í 40 mínútur og á 85% afköstum í tæpan sólarhring.
3. Tilkynning um niðurstöður loftgæðamælinga á Kríuvörðu apríl til júlí 2022.
4. Tilkynning um skipulagt viðhald við síuskipti í þurrhreinsivirki.

Norðurál fól verkfræðistofunni Eflu að framkvæma vistferilsgreiningu (e. Life Cycle Assessment) á því áli sem fyrirtækið framleiðir. Greiningin miðast við vistferli álsins frá vöggu að hliði (e. cradle-to-gate) þar sem tekið er tillit til framleiðslu og flutnings hráefna, staðbund- innar losunar mengandi efna og myndunar úrgangs. Umhverfisáhrif allra hlekkja í fram- leiðslukeðjunni voru metin og skrásett. Þar sjáum við svart á hvítu hvar og hvernig má haga innkaupum og hanna framleiðsluferlið til að lágmarka umhverfisáhrif.

Við beinum viðskiptum okkar til ábyrgra súrálsframleiðenda. Í því ferli höfum við útilokað ákveðna framleiðendur vegna gæða og neikvæðra umhverfisáhrifa. Erlendir birgjar undir- gangast reglur og staðla móðurfélags Norðuráls, Century Aluminum.

Norðurál á Grundartanga hlaut alþjóðlega ASI vottun um umhverfisvæna og ábyrga fram- leiðslu, fyrst þeirra álfyrirtækja sem starfa á Íslandi. Vottunin staðfestir að starfsemi og við- skiptahættir fyrirtækisins eru samfélagslega ábyrg og framúrskarandi á sviði umhverfis- vænnar framleiðslu.

ASI vottunin tekur til 59 þátta í starfsemi fyrirtækisins, allt frá öflun hráefnis um allan heim að endanlegri afurð.