Stærsti vinnustaður vesturlands

 

Við erum stolt af efnahagslegu mikilvægi Norðuráls og okkar þætti í nýtingu einnar mikilvægustu auðlindar Íslands, sem er hrein og umhverfis­væn orka úr fallvötnum og jarðvarma. En við erum ekki síður meðvituð um samfélagslegt mikilvægi fyrirtækisins sem langstærsta vinnustaðarins á stóru landsvæði. Við viljum skapa góðan og öruggan vinnustað fyrir allt okkar fólk og taka virkan þátt í margvíslegum samfélagslega mikilvægum verkefnum.

 

Starfsfólk

 

Norðurál er stærsti vinnustaður Vesturlands og leggur áherslu á að vera eftirsóknarverður vinnustaður þar sem boðið er upp á fjölbreytt og krefjandi störf fyrir öll kyn. Á árinu 2021 var fastráðið starfsfólk Norðuráls um 576 talsins, 19% konur og 81% karlar. Meðalaldur er 40,2 ár, 40,6 hjá körlum og 38,2 ár hjá konum. Meðalstarfsaldur er 8,5 ár, 9 hjá körlum og 6,4 hjá konum. Flest starfsfólk býr norðan Hvalfjarðar eða um 70% og þar af búa um 60% á Akranesi. Um 30% starfsfólks búa á höfuðborgarsvæðinu.

*Tölurnar endurspegla punktstöðu fastráðins starfsfólks í lok árs 2021. Meðalfjöldi greiddra stöðugilda á árinu var 601.

 

Starfsmannavelta árið 2021 var 7,7% og kynjaskipting þeirra sem hættu jöfn kynjaskiptingu starfsfólks í heild. Árið 2021 tókum við á móti 76 nýjum starfsmönnum í föst stöðugildi. Að auki tókum við á móti 200 ungmennum sem leystu af fastráðið starfsfólk yfir sumartímann. Nýráðningar sumarstarfsfólks voru 106 en 92 höfðu starfað hjá fyrirtækinu áður og voru að koma til starfa í annað og jafnvel þriðja sumarið. Markmið fyrirtækisins er að helmingur sumarstarfsmanna yrði konur. Það náðist ekki, en 42% sumarstarfsfólks sumarið 2021 voru konur.

 

Jafnréttismarkmið eru höfð að leiðarljósi við allar ráðningar, þar sem við hverja ráðningu er litið til þess að ráða til starfsins það kyn sem hallar á. Þannig eru tækifæri til að ráða fleiri konur í störf framleiðslustarfsfólks, iðnaðarmanna og í hóp verk- og tæknifræðinga.

 

Norðurál hlaut viðurkenningu Jafnvægisvogar Félags kvenna í atvinnulífinu (FKA) á árinu 2021. Viðurkenninguna fá þau fyrirtæki sem gripið hafa til aðgerða til að jafna hlut kvenna í yfirstjórn og hafa náð að jafna hlutfall kynja í efsta lagi stjórnunar. Markmiðið er að árið 2027 verði hlutfall á milli kynja a.m.k. 40/60 í framkvæmdastjórnum fyrirtækja á Íslandi. Af sjö fulltrúum í framkvæmdastjórn Norðuráls eru þrjár konur.

 

Norðurál er með vottað jafnlaunakerfi í samræmi við jafnlaunastaðalinn ÍST 85:2012 og hefur einnig hlotið gullmerki jafnlaunaúttektar PWC þrjú ár í röð eða frá upphafi jafnlaunaúttektar. Árið 2021 framkvæmdi BSI viðhaldsúttekt á jafnlaunakerfinu og í þeirri úttekt var sannreynt að jafnlaunakerfið er hannað til að ná markmiðum og stefnu fyrirtækisins í jafnlaunamálum. Óútskýrður launamunur hjá Norðuráli er 0,9%.

 

Mikill meirihluti, eða 85% af starfsfólki Norðuráls, er aðili að stéttarfélögunum VLFA, FIT, RAFIS, StéttVest og VR. Kjarasamningur var undirritaður milli Norðuráls og félaganna í október árið 2020 og er hann í gildi til ársins 2025.

 

Aðbúnaður og heilsa í fyrirrúmi

 

Norðurál leggur metnað sinn í góðan aðbúnað og öryggi á vinnustaðnum. Gildi fyrir­tækisins eru hagsýni, liðsheild og heilindi og endurspegla vel áherslu fyrirtækisins í mannauðs- og umhverfis-, heilsu- og öryggismálum.

 

Boðið er upp á samgöngur milli Akraness og álvers en þar búa 60% starfsfólks. Atvinnusvæði fyrirtækisins er þó töluvert stærra, en um 20% starfsfólks sækir vinnu daglega frá höfuðborgarsvæðinu. Fyrir starfsfólk sem býr sunnan gangna og í Borgarnesi býður fyrirtækið upp á samkeyrslubíla, en fyrirtækið á eða leigir um 44 fólksbíla sem notaðir eru til samkeyrslu til og frá vinnu á degi hverjum. Rafknúnir samkeyrslubílar eru nú þegar 38% bílaflotans og með þeim hætti styður fyrirtækið við markmið og áform um orkusparnað. Þá eru 28 hleðslustæði við Norðurál á Grundartanga þar sem starfsfólk hleður bíla sína endurgjaldslaust.

 

Norðurál er í samstarfi við Vinnuvernd sem sér um heilsufarsmælingar og árlega vinnutengda heilsufarsskoðun. Markmiðið með þessum skoðunum er að hafa eftirlit með heilsu starfsfólks m.t.t. mögulegra heilsuspillandi áhrifa frá vinnuumhverfi, bæta vinnuumhverfi þar sem það á við og vekja starfsfólk til umhugsunar um mikilvægi góðrar heilsu og stuðla að bættum lífsstíl. Árlega kemur skýrsla frá Vinnuvernd um almenna heilsufarslega og lífsstílsþætti meðal starfsfólks. Vegna Covid-19 náðist ekki að kynna niðurstöður heilsufarsskýrslu nema fyrir um 20% starfsfólks árið 2021. Öll meðferð gagna hjá Vinnuvernd er samkvæmt lögum um persónuvernd og fær Norðurál einungis upplýsingar sem tengjast starfshæfni starfsfólks hverju sinni.

 

Norðurál er vímuefnalaus vinnustaður og undirgengst allt nýtt starfsfólk lyfjapróf. Einnig eru framkvæmd tilviljanakennd lyfjapróf á vinnusvæðinu með það að markmiði að tryggja að enginn sé undir áhrifum ólöglegra efna á vinnustaðnum.

 

Stærsti hluti starfsfólks Norðuráls starfar samkvæmt kjarasamningi við framleiðslu- og viðhaldsstörf eða um 460 manns. Stjórnendur, millistjórnendur, sérfræðingar og hluti skrifstofufólks er með ráðningarsamninga án tengingar við kjarasamning. Uppsagnarfrestur fastráðins starfsfólks er ein vika á reynslutíma, einn til þrír mánuðir á fyrsta starfsári en eftir það að lágmarki þrír mánuðir. Samkvæmt kjarasamningi hættir starfsfólk hjá fyrirtækinu í þeim mánuði sem það verður 67 ára. Fimm hættu vegna aldurs árið 2021 og 24 verða 67 ára næstu þrjú árin.

 

61 fór í fæðingar- og foreldraorlof árið 2021, 20% konur og 80% karlar. Af þeim hafa 7% látið af störfum eftir að orlofi lauk, þ.a. 25% konur. Árið 2020 fóru 44 í fæðingar- og foreldraorlof, 11% konur og 89% karlar. Af þeim eru 95% enn starfandi hjá fyrirtækinu.

 

Engin vinnutengd sjúkdómstilfelli voru tilkynnt á árinu. Samkvæmt skýrslu Vinnuverndar þykir meirihluta starfsfólks Norðuráls ekki erfitt að stunda vinnu vegna vinnutengdra óþæginda (74%). Um 26% hafa einhvern tíma átt í erfiðleikum með að stunda vinnu (sjaldan/stundum/oft) vegna vinnutengdra óþæginda. Mikill meirihluti starfsfólks er ánægt með félagslegt umhverfi á vinnustaðnum.

 

STNA, Starfsmannafélag Norðuráls, er öflugt starfsmannafélag sem stendur fyrir ýmsum viðburðum á hverju ári, skipulögðum göngum og ýmsum viðburðum þar sem starfsfólki og fjölskyldum þeirra er boðið. Félagið býður starfsfólki einnig upp á ýmiskonar afþreyingu á niðurgreiddu verði, eins og miða í bíó og leikhús, hagstæð kjör í ýmsum verslunum og ýmsa afþreyingu á Vesturlandi.

 

Starfsfólki býðst að fá niðurgreidd líkamsræktarkort í líkamsræktarstöðvum á Vesturlandi og í World Class á höfuðborgarsvæðinu.

 

Vinnustaðargreiningar og kannanir

 

Vinnustaðargreining hefur alla jafna verið framkvæmd á tveggja til þriggja ára fresti. Í lok október 2021 var framkvæmd vinnustaðargreining í samstarfi við Gallup. Markmiðið með slíkri könnun er að fá upplýsingar um líðan starfsfólks á vinnustaðnum og viðhorf til þátta sem skipta fyrirtækið miklu máli, eins og öryggismála. Könnun var einnig gerð á meðal sumarstarfsfólks sumarið 2021, þar sem þau voru spurð út í ýmsa þætti móttöku, þjálfunar og aðbúnaðar hjá Norðuráli.

 

Mikilvægt er að unnið sé áfram með niðurstöður starfsánægjukönnunar og að þær skapi verkfæri til að móta heilbrigt og ánægjulegt starfsumhverfi. Búast mátti við því að niðurstöður könnunarinnar gætu litast af því umhverfi sem fyrirtækið og samfélagið allt bjó við á tímum heimsfaraldurs, en starfssvæði Norðuráls var skipt niður í sóttvarnarhólf, sem hafði veruleg áhrif á samskipti stjórnenda og starfsfólks. Þá var félagslíf í lágmarki og viðburðir eins og árshátíð ekki haldnir. Við bættist takmarkað aðgengi að þjálfun og fræðslu allt tímabilið. Meðaltal helgunar (employee engagement) var 3,58 á mælistiku Gallup, en var 3,75 árið 2017, sem þykir góður árangur.

 

Einelti og áreitni

 

Norðurál er með verkferla um viðbrögð við einelti, kynferðislegri og kynbundinni áreitni og öðru ofbeldi. Þessir ferlar eru aðgengilegir öllu starfsfólki, þeir eru kynntir þegar fólk hefur störf hjá fyrirtækinu og reglulega eftir það. Jafnframt er spurt um þessa þætti í vinnustaðagreiningum.

 

Undir engum kringumstæðum er einelti, kynferðisleg áreitni, kynbundin áreitni eða annað ofbeldi liðið á vinnustaðnum. Einelti, kynferðisleg áreitni, kynbundin áreitni og annað ofbeldi er brot á starfskyldum og óásættanleg hegðun á vinnustað.

 

Allar kvartanir um einelti, kynferðislega og kynbundna áreitni og annað ofbeldi sem berast eru skoðaðar ofan í kjölinn. Fimm mál voru tilkynnt árið 2021. Tveimur málanna lauk með áminningu, eitt með tilfærslu í starfi, í einu tilfelli skorti þjálfun og bætt samskipti. Í einu tilviki reyndist ekki fótur fyrir ásökunum.

 

Covid-19

 

Stjórnendur og starfsfólk stóð frammi fyrir stórum áskorunum í Covid-19 heimsfaraldri, bæði árið 2020 og ekki síður 2021. Viðamiklar sóttvarnaraðgerðir og smitvarnir voru innleiddar, og samskipti milli deilda takmörkuð eins og kostur var. Fyrirtækinu var skipt upp í 22 sóttvarnar­hólf og mikil áhersla á aukin þrif og þrifaplön í hverju sóttvarnarhólfi. Hanska- og grímuskylda var í mötuneyti og á tímabili takmarkaður aðgangur að mötuneytinu þar sem starfsfólk fram­leiðslu og iðnaðarmenn gengu fyrir í mat. Á tímabili unnu þau sem það gátu að heiman en lögð var áhersla á að skerða ekki þjónustu við framleiðsluna.

 

Breytt vinnuumhverfi kallaði á nýjar leiðir til samskipta og var samskiptavefurinn Teams innleiddur snemma árs 2021 til að styðja við breytta fundamenningu, og efla samskipti innan fyrirtækisins. Vefurinn hefur sannað gildi sitt, ekki síst sem öflug upplýsingaveita fyrir vaktir framleiðslusvæðanna sem ekki hafa stöðugan aðgang að tölvum.

 

Öryggið ofar öllu

 

Hjá Norðuráli er mikil áhersla lögð á öryggi og vinnuvernd með það að leiðarljósi að koma í veg fyrir slys og óhöpp. Til að tryggja öryggi starfsfólks, verktaka og gesta á svæðinu er gerð krafa um að allir sem starfa á og heimsækja athafnasvæði Norðuráls kynni sér öryggireglur til hlítar. Reglurnar ná til allra sem fara inn á athafnasvæði Norðuráls. Við störfum undir slagorðinu „Öll saman!“ sem vísar til þess að öryggi er samstarfsverkefni okkar allra sem störfum hjá Norðuráli. Við gætum hvers annars og hjálpumst að við að leysa hvers kyns verkefni með skynsamlegasta og öruggasta hætti.

 

Skipulag og stjórnun heilbrigðis- og öryggismála

 

Framkvæmdastjóri Norðuráls leiðir öryggis-, heilbrigðis- og umhverfisnefnd (ÖHU). Í nefndinni eiga sæti framkvæmdastjórn Norðuráls og öryggistrúnaðarmenn. Nefndin er ráðgefandi í stefnumótun og markmiðasetningu og leitar leiða til úrbóta og forvarna í öryggis-, heilbrigðis- og umhverfismálum. Nefndin skal samkvæmt lögum (46/1980) taka til umfjöllunar mál er varða aðbúnað, hollustuhætti og öryggi innan fyrirtækisins. Nefndin kýs formann og ritara og skulu þau til skiptis vera úr röðum öryggistrúnaðarmanna og annarra nefndarmanna.

 

Lögbundið hlutverk ÖHU felst í að

• taka þátt í gerð áhættumats og fylgja því eftir ásamt atvinnurekanda
• kynna starfsfólki áhættur á vinnustaðnum varðandi öryggi og heilsu og tryggja að það fái nauðsynlega fræðslu og þjálfun
• fylgjast með að einelti viðgangist ekki á vinnustaðnum
• vélar og tæknibúnaður, hættuleg efni og starfsaðferðir stofni starfsfólki ekki í hættu
• gæta þess að persónuhlífar séu til staðar, í góðu ástandi og notaðar í samræmi við reglur
• fylgjast með að skráningu slysa, óhappa og atvinnusjúkdóma sé sinnt

 

ÖHU skipar fagráð um málaflokka öryggis- og áhættustýringu, þátttöku og samskipti starfsfólks, vettvangsskoðanir, aðbúnað og velferð starfsfólks og um umhverfismál. Fagráðin funda reglulega og eiga í samskiptum við starfsfólk, bæði til að fræðast og fræða. Þau ráðfæra sig við ÖHU reglulega.

 

Hjá Öryggisdeild Norðuráls vinnur hópur fulltrúa og sérfræðinga sem eru m.a. sérhæfð í áhættumati, áhættustjórnun og atvikarannsóknum. Öryggisstjórnunarkerfi fyrirtækisins byggir á hugmyndafræði stöðugra umbóta og fylgir ISO stöðlum.

 

Áhættustýring og atvikarannsóknir eru hluti af lykilferlum stjórnkerfa Norðuráls sem tekin eru út í innri úttektum. Vikulega eru haldnir fundir með stjórnendum þar sem úrlausnir atvika eru rýndar. Áhættugreiningar eru endurskoðaðar reglulega og leiðbeiningar fyrir reglubundin störf byggja á áhættugreiningum.

 

Öll störf Norðuráls á að vinna samkvæmt fyrirfram ákveðnu ferli sem búið er að áhættu­greina. Allar vinnuleiðbeiningar má nálgast í gæðahandbók, á innra neti Norðuráls eða hjá næsta yfirmanni. Öll verk eru áhættuskimuð áður en þau hefjast.

 

Öll óhöpp, slys og tjón eru skráð í ábendingagrunn Norðuráls. Við trúum því að öll slys geri boð á undan sér og því viljum við einnig fá ábendingar um næstum-því-slys, öryggisábendingar og umhverfisábendingar. Unnið er úr öllum ábendingum og útbætur gerðar þegar við á.

*Tíðni vinnuslysa er gefin upp sem fjöldi slysa á hverjar 200.000 vinnustundir sem samsvarar vinnu 100 starfsmanna yfir árið.

 

Menntun og þjálfun

 

Starfsfólk sem hefur störf hjá Norðuráli fær nýliðaþjálfun þar sem lögð er áhersla á öryggis- og umhverfismál. Farið er yfir stefnur fyrirtækisins og framleiðsluferli. Eftir kennslustofuþjálfun tekur við viðamikil þjálfun á hverri starfsstöð. Á árinu 2021 fékk hver starfsmaður að meðaltali um 9,5 klukkustundir í þjálfun. Á haustmánuðum var skipulögð teymisþjálfun fyrir allt starfsfólk, og náðu 90% þeirra að fara í gegnum þá þjálfun, en fella þurfti niður skipulagða þjálfunardaga sökum samkomutakmarkana. Stjórnendaþjálfun hófst í desember og fengu 16 vaktstjórar og formenn verkstæða 140 stunda stjórnendaþjálfun á síðasta ári, sem heldur áfram inn í mitt ár 2022.

 

Nýtt starfsfólk situr námskeið og fær sértæka þjálfun eftir starfi. Sem dæmi má nefna „Læsa, merkja, prófa“ námskeið, fallvarnarnámskeið og námskeið um vinnu í lokuðu rými. Þörf á fræðslu fastráðins starfsfólks byggist á hæfniviðmiðum. Verktakar fá almenna kynningu árlega ásamt námskeiðum eftir þörfum.

 

Fræðsluáætlun tekur á upprifjun og endurþjálfun í ýmsum öryggisatriðum, t.d. þjálfun stjórnenda í skyndihjálp, atvikarannsóknum og endurþjálfun í fallvörnum. Starfsfólk framleiðsludeilda rýnir á hverju ári vinnuleiðbeiningar reglubundinna starfa. Auk reglubundinnar þjálfunar eru stefnur Norðuráls í gæða-, umhverfis-, öryggis-, mannréttinda-, og jafnréttismálum, vel sýnilegar á vinnusvæði Norðuráls og samskiptamiðlum.

 

Öryggisreglur Norðuráls ná til allra sem starfa á vinnusvæði fyrirtækisins, hvort sem um er að ræða starfsfólk Norðuráls eða verktaka. Verktakar fá kynningu og þjálfun í öryggismálum áður en þau hefja störf.

 

Öryggisreglur Norðuráls má nálgast hér.

 

Í september 2021 hófu 12 nemendur grunnnám við Stóriðjuskóla Norðuráls, en fyrri hluti námsins er 3 annir. Hlutfall kvenna í hópi nemenda er 23%. Skólinn var settur á laggirnar árið 2012 og hafa 180 starfsmenn útskrifast úr skólanum. Stóriðjuskólinn er samstarfsverkefni Norðuráls, Símenntunarmiðstöðvar Vesturlands og Fjölbrautarskóla Vesturlands. Námið er hluti af framhaldsfræðslukerfi landsins og fá nemendur allt að 45 einingar metnar á framhaldsskólastigi fyrir bæði grunn- og framhaldsnám, en námsskráin kemur frá Fræðslumiðstöð Atvinnulífsins. Í náminu öðlast starfsfólk skilning á framleiðsluferli fyrirtækisins, kynnist starfsemi annarra deilda innan fyrirtækisins, fer í gegnum grunnnám á framhaldsskólastigi og vinnur að lokum umbótaverkefni sem nýtast til að gera vinnustaðinn og starfsumhverfið ennþá betra.

 

Starfsmannasamtöl ásamt leiðréttandi og uppbyggjandi endurgjöf eru hluti af reglubundnu mati á frammistöðu og starfsþróun starfsfólks. Hver starfsmaður fer í að minnsta kosti eitt starfsmannasamtal á ári með næsta yfirmanni. Stefnt er að því að innleiða verklag þar sem starfsmannasamtöl eru tíðari, en með því skapast meira traust á milli starfsfólks og stjórnenda, sameiginlegur skilningur ríkir um forgang verkefna og vellíðan í starfi eykst. Þar sem árið 2021 einkenndist af miklum samkomutakmörkunum og sóttvörnum voru samskipti starfsfólks og stjórnenda ekki með sama hætti og venja er. Af þeim sökum náðist aðeins að eiga formleg starfsmannasamtöl með um 65% starfsfólks.

 

Réttindi og virðing

 

Trúnaðarmenn frá þeim stéttarfélögum sem eru aðilar að kjarasamningi Norðuráls eru sex, auk aðaltrúnaðarmanns. Engin mál komu upp á árinu sem tengdust brotum á vinnurétti.

 

Miklar breytingar urðu á vinnuskipulagi í framleiðslueiningum fyrirtækisins á vormánuðum, en 1. maí 2021 breyttist vaktakerfi í kerskála, steypuskála og viðhaldi úr 12 tíma vöktum og fjórum vakthópum í 8 tíma vaktir með fimm vakthópum. Styttri vaktir, lengri vaktafrí og minni vinnuskylda er liður í því að gera vinnustaðinn fjölskylduvænni, auka jafnvægi milli vinnu og einkalífs og gera vinnustaðinn meira aðlaðandi fyrir konur.

 

Á sama tíma breyttist vinnutími dagvinnustarfsfólks, en vinnustundum fækkaði um eina og hálfa klukkustund á viku frá og með 1. maí. Á árinu 2022 verður unnið áfram að enn frekari vinnutímastyttingu dagvinnu­starfsfólks þar sem ýmis umbótaverkefni eins og rýni ferla miða að minni sóun og betra verklagi, sveigjanlegum neysluhléum og ýmsum breytingum. Ekki er langur tími liðinn síðan breytingarnar tóku gildi en spurt var um viðhorf starfsmanna til breytinganna í vinnustaða­greiningunni í október. Niðurstaðan var sú að 75% starfsfólks var ánægt með eða hlutlaust gagnvart breytingunni.

 

Norðurálsmótið og ýmis samfélagsverkefni

 

Norðurál styrkir ýmis samfélagsverkefni og nam upphæðin til þessara verkefna á þriðja tug milljóna árið 2021. Félagið er stoltur styrktaraðili knattspyrnufélagsins ÍA á Akranesi og knattspyrnufélagsins Vals á höfuðborgarsvæðinu, með áherslu á stuðning við starfið í yngri flokkum.

 

Á sumrin flykkjast fjölskyldur yngstu fótboltasnillinganna alls staðar að af landinu til Akraness þar sem Norðurálsmótið er haldið. Mótið er eitt það fjölmennasta hér á landi og tóku 1750 stelpur og strákar á aldrinum 6-8 ára þátt í því á árinu 2021, sem er metþátttaka. Um 800 sjálfboðaliðar lögðu hönd á plóg og sá ÍA um utanumhald og skipulagningu líkt og áður.

 

Samningar við Fablab og Golfklúbbinn Leyni voru undirritaðir voru á árinu. Þá má nefna smærri styrki sem runnu meðal annars til Mæðrastyrksnefndar, Björgunarfélags Akraness, Sundfélags Akraness og fleiri aðila.